Polarisatie als kans voor scherpte en verbinding

Polarisatie lijkt steeds vaker het gesprek van de dag te bepalen. Toch wordt er vanuit de wetenschap ook genuanceerd naar dit verschijnsel gekeken. Zo leidt universiteitshoogleraar Evelien Tonkens aan de Universiteit voor Humanistiek de universiteitsbrede studiegroep Polarisatie en Verbinding.

De centrale onderzoeksvraag van deze groep luidt:
Hoe kunnen we de mogelijkheden optimaliseren voor mensen om een waardig en betekenisvol leven te leiden in een rechtvaardige en zorgzame samenleving?

De studiegroep bestaat uit onderzoekers uit verschillende disciplines en werkt nauw samen met externe partners. Samen onderzoeken zij effectieve aanpakken en interventies om polarisatie te verminderen en verbinding te versterken. Daarbij komen thema’s als zingeving, rechtvaardigheid, zorg en educatie nadrukkelijk aan bod.

Een humanistisch perspectief
Vanuit humanistisch oogpunt wordt polarisatie gezien als een uitdaging die kan worden aangepakt door waarden als vrijheid, solidariteit, rechtvaardigheid en empathie centraal te stellen. Dat vraagt om:

Kritisch denken: niet alleen het bevragen van anderen, maar ook het reflecteren op de eigen overtuigingen.
Dialoog en ontmoeting: actief zoeken naar verbinding met andersdenkenden.
Respect voor menselijke waardigheid: ieder mens heeft recht op zelfverwezenlijking, in samenhang met respect voor anderen én de natuur.

Waar sommigen polarisatie vooral als bedreiging zien, benadrukt onderzoek ook dat het soms kan bijdragen aan maatschappelijke vernieuwing en scherpte in het debat. Zoals in een artikel van Tilburg University wordt gesteld: het valt eigenlijk wel mee met de polarisatie in Nederland – zolang we het gesprek blijven voeren en oog houden voor verbinding.

👉 Meer lezen? Bekijk het interview met Evelien Tonkens en de studiegroep via deze link.